Zie de kwaliteitsbeoordeling eerste trimester SEO voor een beschrijving van de te beoordelen structuren, inclusief voorbeeldfoto’s.

Beeldvorming

Ten aanzien van de beeldvorming heeft de echoscopist een inspanningsverplichting. 

Onvoldoende beeldvorming

De beeldvorming bij het eerste trimester SEO structureel echoscopisch onderzoek (structureel echoscopisch onderzoek) kan soms onvoldoende zijn vanwege bijvoorbeeld een ongunstige foetale ligging of maternale obesitas. Indien het niet mogelijk is alle orgaansystemen via een abdominaal uitgevoerde echo te beoordelen, dient een vaginale echo  te worden aangeboden.

Wanneer de structuren niet optimaal in beeld gebracht kunnen worden (abdominaal en/of vaginaal) maar de echoscopist heeft geen aanwijzingen voor afwijkingen, wordt geen revisie verricht of verwijzing gedaan met reden ‘onvoldoende beeldvorming/incompleet onderzoek’. De conclusie is dan ‘incompleet onderzoek’   . De zwangere wordt erop gewezen dat ze een tweede trimester SEO kan laten uitvoeren.
Gebruik bij de beoordeling van structuren nooit de term ‘incompleet onderzoek’. Deze term kan alleen een eindconclusie zijn van het hele onderzoek: als meerdere structuren ‘niet beoordeelbaar’ of ‘niet beoordeeld’ zijn.

Bij verdenking op afwijkingen wordt de zwangere naar een Centrum voor Prenatale Diagnostiek verwezen. Ook bij twijfel over de aanwezigheid van een afwijking vindt verwijzing plaats.

De zwangere (en haar partner) dienen altijd geïnformeerd te worden over eventuele niet te beoordelen orgaansystemen en de mogelijke implicaties hiervan. Dit dient genoteerd te worden in het digitaal dossier.

Wat is de boodschap aan de zwangere bij onvoldoende beeldvorming?

Vertel de zwangere bij onvoldoende beeldvorming of bij het weigeren van een vaginale echo het volgende: 

• Niet alles is zichtbaar. 
• Waarom het niet zichtbaar is (bijvoorbeeld: foetus ligt ongunstig). 
• Welke organen of structuren zijn niet gezien. 
• Op dat moment zijn er geen aanwijzingen om een afwijking te vermoeden. 
• Rond de 20e week van de zwangerschap kan opnieuw worden gekeken (als de zwangere ervoor kiest deel te nemen aan het tweede trimester SEO). 

Color Doppler

Echoscopie is veilig voor de foetus. Wel is het belangrijk dat het onderzoek beperkt blijft tot wat medisch echt noodzakelijk is. Dit geldt met name voor het gebruik van color Doppler. Het gebruik van color Doppler is in de eerste weken van de zwangerschap af te raden. De energie die vrijkomt kan leiden tot een temperatuurstijging in de vruchtzak en de ontwikkeling van de foetus verstoren. Vanaf twaalf weken is de inhoud van de vruchtzak zo groot dat dit warmte-effect minder speelt. Terughoudendheid is echter op zijn plaats. Gebruik color Doppler alleen gedurende korte tijd voor visualisatie van de vulling van de ventrikels van het hart. Voor een veilig gebruik van ultrageluid in de zwangerschap moeten de TI (thermal index) en de MI (mechanical Index) wel beide ≤1 blijven. De meeste echo-apparaten zijn al geprogrammeerd om deze waardes in de veilige zone te houden.   

Vaginale echo

De beeldvorming bij een vaginale echo is vaak beter dan die bij een abdominale echo in het eerste trimester: met name op detailniveau. Het advies is om niet terughoudend te zijn met het aanbieden van een vaginale echo. De echoscopist kan in de volgende gevallen een vaginale echo aanbieden:  
•    Als volgens protocol gewerkt is en blijkt dat de beeldvorming abdominaal onvoldoende is. 
•    Als iets niet in beeld is te brengen, zoals bij een ongunstige foetale ligging, maternale obesitas, een litteken of een buikwandcorrectie.  

Een zwangere mag de vaginale echo uiteraard weigeren.  

Als de zwangere een vaginale echo weigert, brengt de echoscopist haar op de hoogte van de gevolgen (zie Wat is de boodschap aan de zwangere bij onvoldoende beeldvorming?) . Laat de verloskundig zorgverlener van de zwangere weten dat geen vaginale echo is verricht omdat de zwangere dat niet wenste. Dit dient te worden vastgelegd in het echoverslag. 

Het verrichten van een vaginale echo is een voorbehouden handeling in de zin van de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG). Dit betekent dat deze handeling niet zonder meer door een echoscopist uitgevoerd mag worden. Wie een vaginale echo uitvoert in het kader van een eerste trimester SEO moet voldoen aan de Kwaliteitseisen verrichten vaginale echo’s bij een eerste of tweede trimester SEO. 

Registratie  

De echoscopist moet de gegevens over de foetale anatomie en biometrie digitaal vastleggen in het bronsysteem. 

Registratie NT Nekplooimeting (Nekplooimeting) indien niet meetbaar

In geval de nekplooi (NT) niet te meten is, zijn er twee mogelijkheden:

• De nekplooi is gezien en ziet er (zonder twijfel) niet verdikt uit, maar meten lukt niet. Laat het veld van de NT-meting in dat geval leeg. En noteer niet beoordeelbaar bij de anatomische structuur nek/huid. De algehele conclusie is op basis daarvan: geen bijzonderheden. Er is geen reden voor verwijzing. Zorg wel voor het vastleggen van het beeld waarop de nekplooi staat.
• De nekplooi is gezien en ziet er (zonder twijfel) verdikt uit, maar meten lukt niet. Laat het veld van de NT-meting in dat geval leeg. En noteer verdenking afwijking bij de anatomische structuur nek/huid. De zwangere wordt verwezen naar een Centrum voor Prenatale Diagnostiek. De algehele conclusie is verdenking afwijking. Zorg wel voor het vastleggen van het beeld waarop de nekplooi staat.

Registratie CRL crown-rump-length (crown-rump-length) meting indien niet meetbaar of > 84 mm

Indien de CRL niet goed te meten is of > 84 mm is, dient het veld van de CRL-meting leeg te blijven.

Registratie indien structuren niet beoordeeld zijn

Wanneer niet alle structuren kunnen worden beoordeeld, is belangrijk dit goed vast te leggen. Er zijn twee mogelijkheden:

Structuur niet beoordeelbaar
De echoscopist heeft geprobeerd naar de structuur te kijken, maar het is niet gelukt om het goed in beeld te brengen. Bijvoorbeeld door de ligging van het kind of obesitas van de zwangere. 

Structuur niet beoordeeld
De echoscopist heeft niet naar de structuur gekeken, bijvoorbeeld vanwege tijdgebrek. Dit zal zelden voorkomen (bijvoorbeeld als de zwangere met spoed weg moet en het onderzoek niet geheel afgerond kan worden). Let op: het uitgangspunt is natuurlijk dat alles conform de kwaliteitseisen goed wordt bekeken. 

In beide gevallen hoeft het eerste trimester SEO niet herhaald te worden. Maar als de echoscopist een aanwijzing heeft voor een afwijking of daarover twijfelt, wordt de zwangere verwezen naar een Centrum voor Prenatale Diagnostiek. 

Gegevens en kwaliteitsborging 

Een eerste trimester SEO-echoscopist dient gegevens te registreren en op te slaan conform de kwaliteitsstandaard beoordeling structuren (zie hierboven) en zoals vermeld onder kwaliteitsbeoordeling eerste trimester SEO. De gegevens die aangeleverd moeten worden zijn landelijk vastgesteld. De aanlevering van de data van het eerste trimester SEO dient via veilig elektronisch verkeer, gestructureerd en frequent (conform de op dat moment overeengekomen uitwisselingsstandaarden) te verlopen.
Gecontracteerde zorgverleners zijn wettelijk verplicht gegevens, zoals persoonsgegevens en uitslagen en daarbij horende conclusies, aan te leveren aan het Regionaal Centrum. Zij registeren en beheren de gegevens in een digitaal dossier (Peridos). Op basis van deze gegevens kan het Regionaal Centrum haar kwaliteitsborgingstaak aangaande het eerste trimester SEO uitvoeren.

Bewaartermijn

Zowel de beeldvorming als het echoverslag dienen minimaal 20 jaar bewaard te worden.