Centrale organisatie

2002 tot 2006: centrale organisatie van prenatale tijdens de zwangerschap (tijdens de zwangerschap ) screening onderzoek (onderzoek ) nodig, RIVM-CvB Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu-Centrum voor Bevolkingsonderzoek (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu-Centrum voor Bevolkingsonderzoek )
In mei 2001 en april 2004 verschenen rapporten van de Gezondheidsraad (GR Gezondheidsraad (Gezondheidsraad )) over ‘de prenatale screening op downsyndroom, neurale-buisdefecten en routine-echoscopie’. De GR constateerde een grote variatie in de uitvoering van de screening. De informatievoorziening, het tijdstip van onderzoek en de deskundigheid van de uitvoering varieerden sterk per zorgverlener en per regio. De Gezondheidsraad kwam tot het advies dat de vereiste hoge kwaliteit slechts mogelijk is binnen één organisatiestructuur met centrale coördinatie. 

2004
De Gezondheidsraad adviseerde in 2004 screening op downsyndroom en neuralebuisdefecten voor alle zwangere vrouwen mogelijk te maken, met de combinatietest respectievelijk tweede trimester echoscopie.

2006: RIVM-CvB geadviseerd door Programmacommissie Prenatale Screening
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)) heeft in 2006 het ontwikkelen van deze regie neergelegd bij het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Het Centrum voor Bevolkingsonderzoek (CvB Centrum voor Bevolkingsonderzoek (Centrum voor Bevolkingsonderzoek )) van het RIVM richtte het Centraal Orgaan Prenatale Screening op. In 2016 is dit omgevormd tot de Programmacommissie Prenatale Screening. De Programmacommissie adviseert het RIVM-CvB over de hele keten van de prenatale screening. 

2007
In december 2007 bracht RIVM-CvB het eerste draaiboek prenatale screening uit.  Het draaiboek beschrijft wat nodig is om de prenatale screening effectief en binnen de kwalitatieve kaders te laten verlopen. In 2024 is de inhoud van het draaiboek opgenomen in de informatie op www.pns.nl/professionals/nipt-seo en verschijnt niet meer als een zelfstandig product. De voor professionals bindende informatie is per programma of onderwerp te vinden onder de kop Eisen en richtlijnen.  Kijk hier voor het overzicht van alle eisen. 

2008
Door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zijn per 1 januari 2008 (zie Staatscourant 15 januari 2008, nr 10, p 20) voor een periode van 3 jaar de vergunningen voor prenatale screening op downsyndroom en het (tweede trimester) SEO structureel echoscopisch onderzoek (structureel echoscopisch onderzoek ) verstrekt in het kader van de Wet op het bevolkingsonderzoek (WBO Wet op het bevolkingsonderzoek (Wet op het bevolkingsonderzoek )) aan de (destijds) acht Regionale Centra die daarvoor een aanvraag hebben ingediend. 

Onderzoek naar chromosoomafwijkingen

Screening op downsyndroom gebeurde met een kansbepalende test, de zogenoemde combinatietest. Deze omvat bloedonderzoek van de moeder en een echoscopische ‘nekplooimeting’ van de foetus tussen de elfde en veertiende week van de zwangerschap. Alleen vrouwen van 36 jaar en ouder (in de achttiende week van de zwangerschap) kregen de test voor prenatale screening op downsyndroom vergoed. Jongere vrouwen konden zich op eigen kosten laten screenen.

2010
In 2010 is de vergunning verlengd en uitgebreid met de informatievoorziening over edwards- en patausyndroom. In 2014 is de vergunning verlengd tot 1 juli 2016 en in juli 2016 is de WBO- vergunning verlengd tot 1 juli 2018. Deze is in april 2017 verlengd tot 1 april 2020 en vervolgens tot 1 april 2023.

2014: TRIDENT-1
Sinds 1 april 2014 is de NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test ) binnen de TRIDENT-1 studie beschikbaar voor zwangeren die op basis van de combinatietest een verhoogde kans op een kind met down,- edwards- of patausyndroom hebben of vanwege andere medische redenen. In 2020 is de TRIDENT-1 studie tot april 2023 verlengd.

2017: TRIDENT-2
Acht universitair medische centra hebben sinds 1 april 2017 een WBO-vergunning verkregen voor het uitvoeren van de NIPT in het kader van de TRIDENT-2 studie (voor zwangeren zonder verhoogd risico). Deze is in 2019 verlengd tot 2023. In 2020 is hier een amendement aan toegevoegd voor het includeren van zwangeren in verwachting van meerlingen en zwangeren van 16 en 17 jaar. 
Sinds 1 oktober 2021 wordt de combinatietest niet meer aangeboden binnen het programma van de prenatale screening. Voor de periode tussen september 2022 en april 2023 werd een WBO amendement toegevoegd voor het includeren van zwangeren van 15 jaar en jonger. 

2023: NIPT in de reguliere screening
Sinds 1 april 2023 behoort de NIPT tot de reguliere screening, waarvoor een WBO-vergunning is verleend aan de Regionale Centra.

2025: Veranderingen NIPT per 1 april 2025
Per 1 april 2025 kunnen zwangeren niet meer kiezen voor een NIPT met of zonder nevenbevindingen. De NIPT is dan standaard een onderzoek naar down-, edwards- en patausyndroom én naar sommige andere chromosoomafwijkingen.

Onderzoek naar lichamelijke afwijkingen

2006
Vanaf 1 januari 2006 maakte screening op neuralebuisdefecten (open rug, ontbreken van de hersenaanleg) met de 20 wekenecho deel uit van het basispakket. Dit betekende dat alle zwangere vrouwen aanspraak konden maken op vergoeding van deze test. De prenatale screening was ingebed in de zorg en gefinancierd door zorgverzekeraars. 

2016: 13 wekenecho
In 2016 adviseerde de Gezondheidsraad een landelijk wetenschappelijk onderzoek te doen naar opname van een SEO in het programma vanaf 12 tot 14 weken zwangerschap. Veel afwijkingen die bij de 20 wekenecho worden opgespoord, kunnen namelijk ook al eerder ontdekt worden.

2020: vergunningaanvraag 13 wekenecho 
In november 2020 is door de Regionale Centra een WBO-vergunning aangevraagd voor een landelijke wetenschappelijke studie naar de 13 wekenecho, voor een periode van 4 jaar. In juni 2021 heeft de Gezondheidsraad positief geadviseerd over het afgeven van deze vergunning. Sinds september 2022 kunnen ook zwangeren van 15 jaar en jonger deelnemen aan de 13 wekenecho, hiervoor is een amendement aan de WBO-vergunning toegevoegd.

September 2021: IMITAS
Sinds 1 september 2021 wordt de 13 wekenecho landelijk in studieverband aangeboden (IMITAS - IMplementation of fIrst Trimester Anomaly Scan). Deze studie heeft als doel om potentiële voor- en nadelen van het toevoegen van het eerste trimester SEO aan het programma Prenatale screening in kaart te brengen. Medio 2024 worden de resultaten van de studie verwacht. Naar aanleiding daarvan zal de Gezondheidsraad een advies uitbrengen en de minister een besluit nemen over het al of niet invoeren van de 13 wekenecho in het programma voor prenatale screening.