Je leest hier over de landelijke database Peridos en de registratie en uitwisseling van gegevens met de bronsystemen. Tevens gaan we in op de berekening van indicatoren voor de monitoring van de kwaliteit van het screeningsprogramma en presenteren we de meest recente monitors.
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CvB (Centrum voor Bevolkingsonderzoek) is verantwoordelijk voor de landelijke monitoring en evaluatie van het programma. Jaarlijks verschijnt een monitor met de meest recente gegevens.
Overzicht recente monitors
In onderstaande monitorrapportages worden gegevens van de NIPT (niet-invasieve prenatale test) en SEO (structureel echoscopisch onderzoek) gepresenteerd. Sinds 2016 worden er twee monitors uitgebracht:
- Een monitor met landelijke cijfers en trends vanaf 2016.
- Een professionalsmonitor met regionale cijfers.
De monitors zijn gebaseerd op gegevens uit de landelijke database Peridos. IQ Healthcare heeft deze monitors uitgevoerd in opdracht van het RIVM-CvB
Monitors uit voorgaande jaren
- Professionalsmonitor 2021 screeningsprogramma down-, edwards- en patausyndroom en het SEO
- Monitor 2021 screeningsprogramma down-, edwards- en patausyndroom en het SEO
- Monitor 2020 screeningsprogramma down-, edwards- en patausyndroom en het SEO
- Professionalsmonitor 2019 screeningsprogramma down-, edwards- en patausyndroom en het SEO
- Monitor 2019 screeningsprogramma down-, edwards- en patausyndroom en het SEO
- Professionalsmonitor 2018 prenatale screening
- Publieksmonitor 2018 prenatale screening
- Monitor 2017, Prenatale screening op down-, edwards- en patausyndroom en het Structureel Echoscopisch Onderzoek
- Publieksmonitor 2017 screeningsprogramma down-, edwards- en patausyndroom en het SEO
- Monitor 2016 screeningsprogramma downsyndroom /SEO
- Monitor 2016 Publiek screeningsprogramma downsyndroom/SEO
- Monitor 2015 screeningsprogramma downsyndroom/SEO
Direct naar:
Indicatoren en gegevens
In Peridos worden verschillende gegevens geregistreerd en uitgewisseld, waaronder (bijzondere) persoonsgegevens en uitslagen. Deze gegevens zijn essentieel voor het bewaken van de kwaliteit van de uitvoering.
Om de kwaliteit van de prenatale (tijdens de zwangerschap) screening (onderzoek) te monitoren en evalueren zijn indicatoren ontwikkeld. Deze indicatoren zijn meetbare aspecten van geleverde screening en (aansluiting op) zorg en geven een aanwijzing of de uitgangspunten van het programma worden behaald. De uitgangspunten van het programma zijn de publieke waarden kwaliteit, bereikbaarheid en betaalbaarheid.
Dit zijn tevens de uitgangspunten voor alle screeningsprogramma’s. Deze uitgangspunten zijn – waar mogelijk – meetbaar gemaakt in overeenkomstige kwaliteitsdomeinen. Binnen de kwaliteitsdomeinen worden verschillende kwaliteitsaspecten onderscheiden.
Beschrijving van de kwaliteitsdomeinen en kwaliteitsaspecten met voorbeelden van indicatoren. De kwaliteitsdomeinen bestrijken de hele keten (selectie, uitnodigen, uitvoeren, verwijzen, en zorg).
Kwaliteitsdomeinen en kwaliteitsaspecten
| Kwaliteit | ||
|---|---|---|
| Kwaliteitsaspect | Omschrijving | indicatoren |
| Effectiviteit | De mate waarin het bereikte effect voldoet aan het (vooraf) verwachte effect. | Deelnamegraad |
| Vraaggerichtheid | De mate waarin wordt voldaan aan de wens en/of behoefte van de doelgroep. | - |
| Veiligheid | De mate waarin de (kans op) schade als gevolg van het bevolkingsonderzoek wordt vermeden en de uniformiteit en kwaliteit van het professioneel handelen is gegarandeerd. | Testkarakteristieken |
| Innovatie | De mate waarin de (screenings)methode en eventueel diagnostiek en behandeling nog ‘state of the art’ zijn voor het programma. | Dit aspect wordt kwalitatief bestudeerd en geborgd in factsheets en regieplannen. |
| Bereikbaarheid | ||
|---|---|---|
| Kwaliteitsaspect | Omschrijving | Indicatoren |
| Toegankelijkheid | De mate waarin de doelgroep geen belemmering ervaart om deel te nemen. | Deelnamegraad, regionale verschillen. Dit kwaliteitsaspect kan tevens na signalen in de monitor over mogelijke belemmeringen leiden tot evaluatieonderzoek. |
| Tijdigheid | De mate waarin wordt voldaan aan de vastgestelde doorlooptijden. | Tijdige counseling, tijdigheid screening, doorlooptijd analyse NIPT (niet-invasieve prenatale test). |
| Keuzevrijheid | De mate waarin de doelgroep zich vrij voelt om wel of niet deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. | - |
| Betaalbaarheid | ||
|---|---|---|
| Kwaliteitsaspect | Omschrijving | Indicatoren |
| Kosten | De kosten (€) van het programma of onderdelen daarvan, zoals (ervaren) kosten (€) voor de zwangere. | - |
| Doelmatigheid | - | - |
Toelichting landelijke monitoring en evaluatie
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CvB (Centrum voor Bevolkingsonderzoek) gebruikt de landelijke monitor om de uitgangspunten van het programma te bewaken, knelpunten (in de keten) te signaleren, bij te kunnen sturen maar ook te verantwoorden naar het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport), de inspectie, het publiek en andere partners. Naast de landelijke monitor is er een monitor voor professionals, waar de regionale cijfers en verschillen tussen regio's worden gepubliceerd.
De uitkomst van de berekende indicatoren in de monitor kan een aanwijzing geven voor een mogelijke beleidsverandering in het programma. Een aanwijzing of signaal wordt verkregen als de uitkomst van de indicator wordt vergeleken in de tijd over een aantal jaar (trend), en/of wordt vergeleken met de uitkomsten van bijvoorbeeld andere regio’s (benchmark), en/of wordt gekoppeld aan en vergeleken met een waarde (een signaalwaarde, streefwaarde of norm). Als de vergelijkingen in ongunstige zin afwijkingen laten zien, dan leidt dat tot een actie, bijvoorbeeld een verdiepend onderzoek.
De landelijke monitor wordt belegd bij een onafhankelijke, externe partij om eventuele belangenverstrengeling te voorkomen. Daarin worden alleen geanonimiseerde gegevens gebruikt.
Evaluaties
Aanvullend aan de jaarlijkse monitor kunnen evaluaties uitgevoerd worden. Bijvoorbeeld de evaluatie van de voorlichtingsproducten. Daarnaast kunnen vragen beantwoord worden als vervolg op de uitkomsten van eerdere landelijke monitors, of door signalen van de regionale monitors van de uitvoerders, contacten met de beroepsgroepen, vragen vanuit het RIVM-CvB, het ministerie van VWS en vragen ontstaan door diverse (nieuwe) ontwikkelingen rondom het programma. Een onafhankelijke partij voert de evaluaties uit en publiceert erover. Vanaf de invoering van het eerste trimester SEO (structureel echoscopisch onderzoek) is tevens een aantal indicatoren opgesteld voor de zogenaamde kortcyclische monitoring, waarin RC en RIVM-CvB maandelijks (of indien gewenst vaker) de introductie van het nieuwe programma konden volgen en met elkaar bespreken. Voor de invoering van de NIPT in reguliere setting is eveneens een kortcyclische monitor opgesteld. Hierin zijn ook financiële parameters opgenomen.
Je leest hier over de landelijke database Peridos en met welke doelen deze database is ontwikkeld.
Om de kwaliteit te bewaken en te kunnen verbeteren, en de logistiek van het primaire proces van de screening (onderzoek) te ondersteunen, is (onder andere) een landelijke database ontwikkeld waarmee de benodigde gegevens kunnen worden vastgelegd. In deze database, Peridos (Perinataal Dossier voor de Screening), worden zowel zorginhoudelijke gegevens als ook de administratieve gegevens van contracten voor het screeningsprogramma geregistreerd (via aanlevering van gegevens uit bronsystemen).
Direct naar:
- Verantwoordelijkheden
- Doelen Peridos
- Geregistreerde data
- Aanleveren van gegevens
- Gebruikersreglement
- Informed consent en privacy
Verantwoordelijkheden
Voor de NIPT (niet-invasieve prenatale test) borgt het referentiecentrum NIPT een uniforme en continue kwaliteit van het screeningsonderzoek in de laboratoria. De Regionale Centra zijn verantwoordelijk voor de kwaliteitsborging van het structureel echoscopisch onderzoek in de regio, waarbij zij gebruik maken van de operationele gegevens die in Peridos worden geregistreerd. Het functioneel beheer van Peridos is de verantwoordelijkheid van de Regionale Centra, maar wordt uitgevoerd door de Coöperatie Landelijk Bureau Prenatale Screening (CLBPS). De Regionale Centra zijn verantwoordelijk voor tijdige aanlevering aan en vulling van Peridos door de zorgverleners in de eigen regio.
Doelen Peridos
Peridos heeft de volgende doelen (zie www.peridos.nl):
- Verbeteren van de gegevensuitwisseling in de keten van de uitvoerenden van de screening en de bij de vervolgdiagnostiek betrokken hulpverleners.
- Het beschikbaar kunnen hebben van gegevens ten behoeve van de kwaliteitsborging door de Regionale Centra.
- Het kunnen aggregeren van anonieme gegevens voor landelijke monitoring.
- Het beschikbaar stellen van in beginsel anonieme gegevens ten behoeve van de evaluatie van de prenatale (tijdens de zwangerschap) screening en wetenschappelijk onderzoek.
- Het beheer van de contracten met de Uitvoerenden.
- Het kunnen uitbetalen van onderdelen van de screening (echoscopisch onderzoek, bloedafname, bloedanalyse NIPT).
Geregistreerde data
Een overzicht van alle gegevens die geregistreerd worden in Peridos en aangeleverd dienen te worden is te vinden in de dataset (zie www.peridos.nl/dataset).
Alle zorgverleners zijn volgens de WBO (Wet op het bevolkingsonderzoek)-vergunning en de kwaliteitsovereenkomsten met het Regionaal Centrum verplicht de gegevens conform de datasets te verstrekken.
Aanleveren van gegevens
Om te weten hoe het aanleveren van gegevens dient te gebeuren, zie www.peridos.nl bij het tabblad ‘Gegevens’. De aanleveringen vanuit de verloskundig zorgverleners en echoscopisten vindt plaats via beveiligde elektronische gegevensuitwisseling met XML-berichten. Aanleveringen vanuit de bloedafnameorganisaties gebeurt zowel met HL7 V2.x als met Edifact-berichten. Vanuit de NIPT-laboratoria vindt gegevensuitwisseling plaats met HL7 V2.x.
Peridos en wetgeving uitwisseling en verwerking persoonsgegevens
Er wordt zorgvuldig omgegaan met de registratie van de gegevens van de zwangere. Op de registratie en uitwisseling van gegevens in Peridos zijn de reguliere wettelijke bepalingen van toepassing, zoals de verplichting uit de Algemene Verordening Gegevensbescherming en de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO (Wet inzake de geneeskundige behandelingsovereenkomst)). Bij de uitwisseling van gegevens moet ook worden voldaan aan de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg.
Gebruikersreglement
De landelijke database Peridos die ontwikkeld is voor de gegevensuitwisseling tussen uitvoerenden binnen de prenatale screening heeft onder andere regionale kwaliteitsborging als doel. Een gebruikersreglement bepaalt onder welke voorwaarden gegevens uit Peridos mogen worden ontleend.
Informed consent en privacy
Aanvullend hierop is beleid geformuleerd rond informed consent en privacy binnen de prenatale screening, dat ook heeft geleid tot kwaliteitseisen. Een zwangere neemt deel aan screening en onderdeel daarvan is het gebruiken van haar gegevens voor de screening. De screening kan niet worden uitgevoerd zonder het gebruik van de gegevens van de zwangere. Daarom is het nodig om gegevens naar Peridos te sturen. Expliciet toestemming vragen aan de zwangere voor deze gegevensuitwisseling is daarom niet nodig.
Toestemming voor toekomstig wetenschappelijk onderzoek
Gebruik van gegevens voor (toekomstig) wetenschappelijk onderzoek vraagt wel om expliciete toestemming van de zwangere.