Zwangeren kunnen kiezen voor een structureel echoscopisch onderzoek rond de 20e week van de zwangerschap om hun ongeboren kind te laten onderzoeken op structurele, lichamelijke afwijkingen.
Direct naar:
• Het onderzoek
• Onderzoeksperiode (termijn)
• Gevoeligheid van het onderzoek
• Zekerheid van de uitslag
• Nevenbevindingen
• De kosten
• Exclusiecriteria
• Versiebeheer
• Handige links
Het onderzoek
Het tweede trimester SEO is een onderzoek naar de aanwezigheid van een open rug of een open schedel. Daarnaast wordt bij deze echo gekeken naar de structuur en ontwikkeling van de organen en de groei van de foetus. Het tweede trimester SEO maakt deel uit van prenatale (tijdens de zwangerschap ) screening (onderzoek ) en wordt uitgevoerd indien een zwangere gecounseld is en kiest voor dit onderzoek.
Naast echografische screening op neurale buisdefecten kunnen bij de uitvoering van het tweede trimester SEO andere structurele afwijkingen gevonden worden. Het gaat hier om aandoeningen die verschillen in ernst.
Chromosomale afwijkingen
Het tweede trimester SEO heeft niet het doel te screenen op chromosomale afwijkingen. Wel zijn soms afwijkingen zichtbaar die kunnen voorkomen bij een kind met een chromosoomafwijking (of een andere erfelijke aandoening).
Geslacht van het kind
Het tweede trimester SEO is een medisch onderzoek. Het bepalen van het geslacht is niet het doel van de echo. De echoscopist kan soms zien of het kind een jongen of meisje is. De zwangere krijgt dit alleen te horen als zij hier zelf om vraagt.
Pretecho
Een pretecho mag niet worden aangeboden voorafgaand aan, gecombineerd met, en/of aansluitend op een tweede trimester SEO. De echoscopist dient, indien aan de orde, duidelijk te maken wat het verschil is tussen een SEO en een pretecho. Zo is een SEO een medisch onderzoek en dient een pretecho een niet medisch doel. Een pretecho mag niet vanuit de handeling prenatale screening worden aangeboden.
Het screenen op structurele afwijkingen is WBO (Wet op het bevolkingsonderzoek
) plichtig en mag niet als pretecho worden aangeboden.
Onderzoeksperiode (termijn)
Het tweede trimester SEO kan worden uitgevoerd tussen week 18+0 en week 21+0 van de zwangerschap, en bij voorkeur tussen week 19+0 en 20+0 van de zwangerschap.
Ook bij een incompleet tweede trimester SEO vanwege onvoldoende beeldvorming moet de herhaling van het tweede trimester SEO vóór 21+0 afgerond zijn. De reden hiervoor is dat bij gevonden afwijkingen vervolgonderzoek vaak tijdrovend is. Na de uitkomst van het vervolgonderzoek moet er voldoende tijd zijn voor de zwangere om voor zichzelf af te wegen of ze de zwangerschap al dan niet wil beëindigen.
Gevoeligheid van het onderzoek
De kans dat een bepaalde afwijking wordt opgespoord met een tweede trimester SEO verschilt per afwijking. Sommige afwijkingen zijn te klein om te kunnen zien; andere afwijkingen ontstaan pas later in de zwangerschap. Zie lichamelijke afwijkingen voor meer achtergrondinformatie.
Zekerheid van de uitslag
Een niet-afwijkende uitslag van het tweede trimester SEO is geruststellend, maar sluit niet uit dat er toch afwijkingen zijn bij de foetus. Niet alle lichamelijke afwijkingen kunnen worden gezien met een echo rond de 20 weken zwangerschap. En niet alle ernstige aandoeningen gaan gepaard met afwijkingen die zichtbaar zijn bij een tweede trimester SEO (of een eerste trimester SEO). Het is belangrijk dat de zwangere zich de beperkingen van het onderzoek realiseert.
Een aantal zwangeren krijgt te horen dat het tweede trimester SEO aanwijzingen laat zien voor een afwijking bij het kind. Bij vervolgonderzoek blijken deze afwijkingen er toch niet te zijn. Er was sprake van een fout-positieve uitslag.
Nevenbevindingen
Zwangeren die besluiten een tweede trimester SEO te laten verrichten, kiezen daarmee voor onderzoek van het hele kind. Alle aandoeningen die de echoscopist ziet, zal zij communiceren. De zwangere kan er niet voor kiezen bepaalde aandoeningen niet te willen weten.
De echoscopist hoort zich te houden aan de Leidraad tweede trimester SEO (PDF) en kan zich daar in het kader van goed hulpverlenerschap op beroepen.
Naast lichamelijke afwijkingen kunnen andere afwijkingen gevonden worden die relevant zijn en vervolgonderzoek behoeven. Voorbeelden hiervan zijn een afwijkende placenta, vasa praevia, myomen of maternale adnexafwijkingen.
Ook is het mogelijk dat zogenaamde ‘sonomarkers’ of ‘softmarkers’ gevonden worden bij het SEO. Sonomarkers komen ook frequent voor bij een (chromosomaal) niet afwijkende foetus. Een sonomarker is een echoscopische variant van de normale foetale anatomie, die vaak bij vervolgonderzoek niet meer aanwezig is. Sonomarkers verhogen echter wel, afhankelijk van de soort sonomarker in zeer geringe tot belangrijke mate de kans op foetale (chromosomale en niet-chromosomale) afwijkingen. Voor sommige (combinaties van) sonomarkers is verwijzing geïndiceerd voor geavanceerd ultrageluidsonderzoek in een Centrum voor Prenatale Diagnostiek.
Voor andere sonomakers is het nodig om later in de zwangerschap (30 weken zwangerschap) het onderzoek te herhalen. Meer informatie vind je in het NVOG modelprotocol Onverwachte bevindingen bij het SEO(PDF).
Het advies is om alle sonomarkers te registreren en te melden aan de zwangere. Sonomarkers die geen consequenties hebben voor het beleid, dienen nadrukkelijk aan de zwangere uitgelegd te worden als een ‘anatomische variant zonder klinische betekenis’.
De kosten
Deelname aan het tweede trimester SEO is kosteloos voor de zwangere. Zie voor meer informatie:
Exclusiecriteria
Alle zwangeren komen in aanmerking voor een tweede trimester SEO.
Het kan bij voorbaat duidelijk zijn dat het ongeboren kind een verhoogde kans heeft op een lichamelijke afwijking. De verloskundig zorgverlener (of counselor) verwijst de zwangere dan niet voor een SEO, maar naar een Centrum voor Prenatale Diagnostiek voor een GUO (geavanceerd echoscopisch onderzoek
) type 1. De verloskundig zorgverlener vertelt de zwangere dat een SEO geen alternatief is voor een GUO type 1. Meer informatie over indicaties is te vinden in de leidraden.
Zie voor meer informatie ook: Verwijsindicaties en exclusiecriteria onder het onderwerp Counseling.
Kwaliteitseisen
De beroepsgroepen hebben de Leidraad tweede trimester SEO (PDF)ontwikkeld dat gehanteerd wordt tijdens het echoscopisch onderzoek in het tweede trimester van de zwangerschap. Ook dient de uitvoerder van het tweede trimester SEO, de echoscopist, zich te houden aan de kwaliteitseisen tweede trimester SEO en de kwaliteitseisen tweede trimester SEO-echoscopist.
| Versie | Datum | Samenvatting wijziging |
|---|---|---|